KULTURA STAROŻYTNYCH GREKÓW
Twórczość artystyczna Greków rozwijała się w XI–I w. p.n.e. na Półwyspie Bałkańskim, wyspach Morza Egejskiego, w Azji Mniejszej, południowej Italii, na Sycylii, wybrzeżach Morza Śródziemnego i Morza Czarnego.Byl to okres archaiczny (XI–VI w.) Główne zabytki tego okresu to: ceramika malowana we wzory geometryczne, drobne figurki z terakoty, brązu i kości słoniowej, architektura –domy i małe świątynie w typie megaronu. Od VII w. narodzil sie początek budownictwa monumentalnego i rzeźby. Okres klasyczny (V–IV w.) charakteryzuje umiar, harmonia, logika i jedność kompozycji. Po raz pierwszy powstały miasta (Milet, Pireus) o funkcjonalnym planie z prostokątną siatką ulic (Hippodamos z Miletu); rozwinęła się rzeźba wolno stojąca ukazująca ruch (Dyskobol Myrona), malarstwo ścienne (Polignot, Mikon), czerwonofigurowe malarstwo wazowe, rzeźba w brązie (m.in. Auriga delficki) i w kamieniu; w drugiej połowie V w. Ateny pod rządami Peryklesa stały się głównym ośrodkiem sztuki; działali tu wybitni architekci (Iktinos, Kallikrates), rzeźbiarze (Fidiasz, Alkamenes z Lemnos) i malarze (Agatarchos z Samos, Apollodoros); dokonała się synteza porządków architektonicznych: doryckiego i jońskiego; pojawiła się kolumna koryncka; w rzeźbie Poliktet opracował kanon postaci ludzkiej (Doryforos); pod koniec V w. powstał tak zwany styl mokrych szat (m.in. Nike Pajoniosa z Mende, Nike zawiązująca sandał); w IV w. zapoczątkowano monumentalizację architektury użytkowej (buleuterionu, teatru, stadionu), powstał nowy typ budowli sakralnej (tolosy) i świeckiej (hotele w Olimpii, arsenał w Pireusie); w rzeźbie pojawiły się nowe tematy (akt kobiecy). Najwiekszymi mistrzami tego okresu byli : Kefisodotos, Praksyteles, Skopas, Leochares, Bryaksis z Karii, Lizyp – twórca nowego kanonu proporcji (Apoksyomenos). W malarstwie sztalugowym pojawiła się też nowa tematyka (m.in. sceny rodzajowe) i utrwalił się iluzjonizm (Zeuksis, Parrasjos, Apelles z Kolofonu). - Maciek
